Çay, bir çoğumuz için günün vazgeçilmez içeceklerinden biri.. Çay aslında sadece gün içerisinde içtiğimiz bir içecek olmasının yanı sıra bir kültür ve bölgeden bölgeye farklılık gösteren, inanılmaz çeşitliliğe sahip bir ürün.
Türk halkı olarak çay dediğimizde aklımıza ilk önce siyah çay gelir. Bunun sebebi çocukluğumuzdan buyana hayatımızda olmasıdır. Kabul edelimki çayın bizim kültürümüzde yeri çok ayrı. Öyleki tiryakilik derecesinde bırakamayanlar var.
Çay aslında siyah çaydan ibaret değil elbette. Özellikle son yıllarda sıklıkla duyduğumuz ve içmeye başladığımız yeşil çayın da hatrı sayılır derecede seveni var günümüzde. Bunun yanı sıra birde bitki çayı dediğimiz meyve çayları, çiçek çayları ve çeşitli otlardan yapılan çaylar var ki bu bambaşka bir konu ve ayrı bir yazıyı hakediyor bence.
Çayın çeşitliliğinin yanı sıra birde içim farklılıkları, hatta farklı demleme ritüelleri varki kültürden kültüre, mevsimden mevsime değişiklik gösteriyor. Örneğin İngilizler süslü porselen çay takımları ile çayı sütlü içerken, biz Türkler çayı ince belli bardakta ve demli severiz. Birde mevsime göre farklılıklar yaşabiliyor tabiki. Son yıllarda özellikle yaz mevsiminde soğuk çay yada buzlu çay olarak isimlendirebileceğimiz “ice tea” hayatımıza girdi. Yaz sıcağında soğuk bir içecek olması sebebi ile tercih ediliyor çokça. Gerçi tiryakisine farketmiyor, yaz kış sıcak çaydan vazgeçmez onlar… 🙂
Peki çay sirkesi diye birşey duydunuz mu? Bu kavram son 1-2 yıldır ülkemizde duyulmaya başlanmış olsa da tarihi 2200 yıl öncesine dayanıyor neredeyse. Kombucha olarak adlandırılan bu çay sirkesi de aslında siyah çaydan yapılıyor. İlginç bir fermente içecek. Kombucha hakkında merak ettiğiniz detaylar varsa şu yazımızı inceleyebilirsiniz.
Bu kadar çay’dan bahsetmişken Çay nedir? Çayın faydaları ve zararları nelerdir? konusuna değineceğiz tabiki. Ancak şunu belirteyim, bu yazının konusu siyah çay ve yeşil çay. Bitki çayları için ayrı bir yazı hazırlayacağım.
İçerik
Siyah Çay ile Yeşil Çay Arasındaki Fark Nedir?
Çay, nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir bitki. Yeşil çayda, siyah çayda aynı tarım bitkisinden meydana geliyor, sadece işleniş kısımları farklıdır. Yeşil çay toplanır toplanmaz kurutulur ve kavrulur, beklemesine izin verilmez. Ancak siyah çayda durum farklıdır, topladıktan sonra bekletilir, oksijen ile tepkimeye girerek oksitlenmesi yani kararması beklenir. Sonra işlenmeye başlanır.
Ülkemizde çay birçoğumuzun bildiği üzere Karadeniz bölgemizin bol yağış alan topraklarında, Rize’de yetişir. Dünya genelinde çay yetişen birçok yer olsa da bence dünyanın en güzel çayı Rize’de yetişen çaydır. (Not: Rizeli değilim 🙂 )
Çayın Faydaları ve Zararları Nelerdir?
Çayın Faydaları
Siyah çay ve yeşil çay temelde aynı bitkiden yetişiyor olsa da etkilerinde ufakta olsa farklılıklar olabiliyor. Çayın kararında tüketilmesi ile sağladığı faydalar ise şöyle;
- Her iki çayda da kafein bulunur ancak yeşil çayda, siyah çaya göre daha azdır.
- İçerdiği kafein sayesinde yorgunluk ve uyku halini ortadan kaldırır.
- İdrar söktürücüdür.
- İdrar söktürücü özelliğinden dolayı zayıflama rejimlerinde kullanılıyor.
- Çayın, antioksidan özellikleri de vardır ve yeşil çayda bu özellik biraz daha fazladır.
- Kolestrolü düşürür.
- Tansiyonu ayarlar.
- Kan şekerini ayarlar.
- Bakterileri ve grip virüsünü öldürür.
- Ağız kokusunu engeller.
Kararında içilen çay, Beyin hücrelerinin korunmasını sağlarken, kolestrolü düşürür, tarçınla alınan çay hazmı normalden daha fazla kolaylaştırır ve sindirim sisteminin düzenli bir şekilde çalışmasını sağlar. Diş çürüklerini önlediği gibi, kanser riskini de oldukça azaltmaktadır. Vücuttaki kan dolaşımının sağlıklı şekilde işleyişini sağlar. Ve önemli faydalarından bir tanesi de kalp krizi riskini azaltmasıdır.
Çayın Zararları
Her güzel şeyde olduğu gibi çayında fazla tüketiminde faydadan çok zararı olduğunu belirtmek gerekir. Fazla tüketim sebebi ile ortaya çıkan zararları ise kısaca şöyle;
- Siyah çay yemek ile aynı anda içildiğinde tüketilen gıdalardan alınan demir emilimi azaltıcı etki yaratır ve vücutta yaşanan demir eksikliği anemiye yol açar.
- Günde 3 fincandan fazla çay içen kişi su içme ihtiyacı hissetmez. Ancak içilen çay miktarı vücudun su ihtiyacını karşılamaz.
- Demli çay sinir sistemini olumsuz etkileyerek sinirlilik ve stres gibi sonuçlar doğurur.
- Kişi düzensiz besleniyorsa ve beraberinde aşırı demli çay tüketiyorsa kabızlığa yol sebep olur.
- Kalp çarpıntısı yaparken, kafeinli bir içecek olduğu için gebelik ve emzirme döneminde tüketimi de tavsiye edilmez.
Çay tüketiminde fayda ya da zarar görmek bizim elimizde. Her şeyin fazlası zararları beraberinde getiriyor.Özellikle kansızlık, demir eksikliği gibi rahatsızlıklarınız varsa çay tüketiminden önce doktorunuz ile görüşmeniz herzaman faydanıza olacaktır.
Bu arada son bir not: Çay en iyi şekersiz içilir. 😀
