Konu tabi ki bu değil. Keşke etkileri bu kadar basit olsa… İntihara kadar götüren bir tedavi şeklinin, intiharın eşiğinden alması ne derece mümkün?
Psikiyatri, dallı budaklı para tuzaklarının yeni dalı, yeni adı mı? Üç-dört Antidepresan bilip dozajıyla oynama esası mı?
Çoğunlukla “şu hastalığa su ilaç” cinsinden bir liste vardır. O listeden ilaç verirler direkt “hastaya”. Psikanaliz falan filan öyle çok takmazlar denir. Gerçekten öyle mi?
Yoksa Psikiyatrinin uğraştığı tüm hastalıkları canı sıkılmış, sevgilisinden ayrılmış, beyaz yakalının minor depresyonu ile ilgilendiklerini sanan cahil kesim biz miyiz?
İçerik
Nedir Şu Antidepresanlar? Falan filan…
Antidepresanlar, depresif hastalıkların tedavisinde kullanılmak için üretilmiş ilaçlardır. Amaç, beyindeki, kimyasal bozuklukları düzelterek hastayı daha iyi duruma getirmektir.
Yan Etkisi Var Mıdır?
Yan etkiler hemen hemen benzerlik göstermektedir. Bir anda bırakıldıklarında çeşitli semptomlara neden olabilirler. Nedir bunlar? Mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, baş ağrısı, sinirlilik hali, uyku problemi, kabus görme gibi…
Tedavinin, hastaların %70 ile %80’inde etkili olduğu ifade edilir. Depresyonda da tek bir nedenden bahsedilmez; kalıtımsal, biyolojik ve psikososyal etkiler hastalık gelişiminde rol oynar. Nedenler çeşitli olduğu için uygulanacak tedavilerde çeşitlidir.
Günümüzde antidepresanlar psikiyatride en çok reçete edilen ilaçlar olup, depresyon tedavisinde de çoğu zaman diğer tedavi yöntemlerinin önüne geçmektedir. Tedavinin etkin olabilmesi için etkin dozda altı ay-bir yıllık kullanım gereklidir. Sık tekrarlayan depresyonlarda bir yıldan daha uzun sürelerde de tedaviye devam edilebilir.
Antidepresanlar, ruhsal durumu değiştirebilen çeşitli tıbbi maddelerdir. Dini ya da eğlence amacıyla binlerce yıl kullanıla gelmiştir. İlaç olarak antidepresanların (ve diğer psikiyatrik ilaçların) kullanımı çok daha yakın tarihlerde gerçekleşmiştir. Tüberküloz ilaçları depresyon tedavisi amacıyla kullanılan ilk ilaçlar olmuştur. İlk olarak 50’lilerde tüberküloz tedavisinde kullanılmış, hastalar üzerinde iyi etkileri gözlemlenmiştir.
Uyku Düzenini Etkiler Peki Ya Rüya Üzerindeki Etkisi Nedir?
Uykunun rüya evresi olan REM döneminde serotinin en düşük seviyededir. Antidepresan ilaçlar ise serotonini yükselttir, dolayısı ile antidepresanlar yüksek oranda rüya görmeyi engeller. Çünkü, başka bir madde olan asetilkolinde nispi bir düşme oluşturduğu için, asetilkolinin azalması rüya görmeyi zorlaştırır.
Ne Gibi Hastalıklara Sebebiyet Verir?
Dopamin, azlığında Parkinson hastalığı oluşur. Antidepresan ilaçlardan bazıları değişen düzeylerde dopamin seviyelerini de yükselterek depresyon tedavisinde rol oynarlar. Fakat bazen dopamin seviyelerinde anormal yükselmeler de olur. Bu durumda aşırı hareket hali, sürekli konuşma isteği, az uyuma durumu ve çeşitli davranış bozuklukları ile hipomani veya mani rahatsızlığı da ortaya çıkabilir.
GABA aktivitesini artıran ilaçlar sara hastalığında kullanılır. Antidepresanlar bazı durumlarda GABA aktivitesini yükselterek onları hiçbir şeye aldırmayan, vurdumduymaz, donuk ve uyku eğilimi olan bir kişiliğe bürüyebilir.
Depresyon ile obezite arasında ciddi bir bağ söz konusudur. Yıllardır depresyon tedavisi yapan hekimin kişisel gözleminde; kilo alımının asıl sorumlusunun ilaç kullanımı olduğu söylemesi de oldukça şaşırtıcıdır.
Antidepresanlar Çare Değilse Çare Nedir?
Çeşitli antidepresan kullanmasına rağmen iyileşmeyen hastaların, sayısı hiç de az değildir. Burada EKT uygulamaları önerilir. Ancak son yıllar da gelişen tedavilerden olan TMS, zararsız bir yöntem olduğundan EKT’ye göre daha tercih edilir.
Harvard Üniversitesi’nden Prof. Irving Kirsch, depresyon artışının temel sebebinin antidepresanlar olduğunu söylüyor. Kirsch, ‘Antidepresan kullanmayın, haftada 3 gün egzersiz antidepresanla aynı etkiyi gösteriyor” diyor.
Antidepresanla egzersizin kombine edildiği çalışmalardan da bahseden Kirsch, depresyon tedavisi gören kişilerin bir kısmına 4 ay boyunca sadece antidepresan, bir kısmına ise sadece egzersiz, diğer kısma da hem ilaç hem egzersiz vererek izlediğini söyledi. Kirsch, sadece egzersiz yapan grupta depresyonun tekrarlama riskinin % 8, ilaç alan grupta ise % 40 bulunduğuna dikkat çekerek, hem ilaç alan hem de egzersiz yapan grupta ise bu oranın % 31 olduğunu kaydetti.
Tanı ve Teşhise Ayrılan Süre Nedir?
İnsanlar psikiyatriste olan ön yargısını kırdı. “Son 10 yılda” doktora gitme oranı 5-6 kat arttı fakat doktorların bu hastalara hizmet verme süresi de 5 dakikaya kadar düştü. Psikiyatrist 5 dakika içinde hastayı ne kadar doğru değerlendirip doğru tedavi uygulayabilir? Yüksek ihtimalle ilaca daha sık başvurur. Bu da antidepresan kullanımını artırır.
Özetle; depresyon tedavisi için verilen antidepresanların hasta tarafından intihar amacıyla kullanılması nadir değildir. Hatta son yıllarda bazı yayınlar antidepresanların intiharı tetikleyebileceğine dair verileri ortaya koymuş, bu veriler prospektüs bilgilerine de eklenmiştir.
Tüm bunlar, antidepresanların popülaritesine biraz gölge düşürse de güncel verilerin ışığında antidepresanlar halen depresyon tedavisinin temel unsurlarındandır.
